Οι λειτουργικές κύστεις των ωοθηκών αντιμετωπίζονται συντηρητικά, εκτός από τις επιπλοκές τους, που είναι η συστροφή, η ρήξη και η αιμορραγία οι οποίες αντιμετωπίζονται λαπαροσκοπικά. Με τον όρο λειτουργικές κύστεις των ωοθηκών εννοούμε τις κύστεις του ωοθυλακίου και τις κύστεις του ωχρού σωματίου.
Κύστεις του ωοθυλακίου
Οι κύστεις του ωοθυλακίου εμφανίζονται συχνά στη διάρκεια της αναπαραγωγικής ηλικίας και είναι αποτέλεσμα αδυναμίας ρήξης του γρααφιανού ωοθυλακίου σε περιπτώσεις ανωοθυλακιορρηξίας. Η διάμετρός τους κυμαίνεται από 4-10 cm. Συνήθως απορροφώνται αυτόματα μετά από 2-3 γεννητικούς κύκλους, ή ρήγνυνται και σπάνια επιμένουν. Η χορήγηση αντισυλληπτικών δισκίων ή σκευασμάτων προγεστερόνης μπορεί να βοηθήσει στην εξαφάνισή τους.
Σε νεαρές γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας το περιεχόμενο των κύστεων είναι δυνατόν να αναρροφηθεί με διακολπική, υπερηχογραφικώς κατευθυνόμενη παρακέντηση, και να αποσταλεί για κυτταρολογική εξέταση. Βεβαίως, λαμβάνονται υπ’ όψιν κριτήρια για τον αποκλεισμό κακοήθειας (υπερηχογραφικά κριτήρια αιμάτωσης με έγχρωμο διακολπικό υπερηχογράφημα Doppler και δείκτες όπως ο CA-125). Γενικώς όμως, κανένα από τα κριτήρια αυτά δεν εξασφαλίζει απολύτως τον λειτουργικό και καλοήθη ιστολογικό χαρακτήρα των κύστεων.
Κύστεις του ωχρού σωματίου
Δημιουργούνται μετά την ωοθυλακιορρηξία, από κυστική μετατροπή του ωχρού σωματίου, είναι αγνώστου αιτιολογίας και συνήθως υποχωρούν αυτόματα. Έχουν διάμετρο συνήθως μεγαλύτερη των ωοθυλακικών κύστεων. Είναι συχνότερες σε γυναίκες που λαμβάνουν φάρμακα για πρόκληση ωοθυλακιορρηξίας. Η ρήξη της αιμορραγικής κύστης του ωχρού σωματίου ομοιάζει με εικόνα ραγείσας εξωμητρίου κυήσεως και αντιμετωπίζεται λαπαροσκοπικά με καυτηρίαση της αιμορραγούσας περιοχής.
